اعتیاد جایگزین لذت های طبیعی

جامعه نظامی خود سازمانده است . یعنی کارکردهای آن بر روی یکدیگر تاثیر می گذارند و شبکه ای متداخل از رفتارهای مرتبط با هم را ایجاد می کنند . نارسایی در یک کارکرد ، معمولا به تنشی می انجامد که با ظهور کارکردهای جدید در سطوح دیگر جبران می شود . قحطی به پیدایش سیاست های ریاضت کشی اقتصادی منتهی می شود و جنگ به توسعه ی نظامی ختم می گردد . این قاعده جبرانی از تلاش جامعه برای نیل به پایداری در شرایطی که بحرانی برای این پایداری روی داده ناشی می شود . چنین قاعده ای برای پویایی لذت در جوامع نیز درست است . با توجه به این که بقاء ابتدایی ترین شرط پایداری جامعه است و رفع تنش های مربوط به بقاء < مثل گرسنگی و میل جنسی > به تولید لذت های زیستی منتهی می شود ، خطرناکترین عارضه ای که برای سیستم لذت یک جامعه می تواند رخ دهد ، نارسایی و قحطی لذت های طبیعی است .

قدیمی ترین و رایج ترین مشکلی که می تواند تولید و توزیع لذت طبیعی را در جامعه مختل کند ، فقر سرانه منابع تولید کننده ی آن است .

جامعه ای که در تولید لذت کافی شکست بخورد یا در سازماندهی مصرف کننده گانش ناکام شود ، در هر دو حالت آن چه که ظاهر می شود ، فقر سرانه لذت طبیعی در سطح اجتماعی است .

جامعه ای که در سازماندهی مصرف کننده گان لذتش مشکل دارد ، از بسیاری از زوایا بحران زده و ناپایدار می نماید .

این مشکل فرهنگی که به ظاهر نوعی اختلال نرم افزاری و معنایی علت اصلی نارسایی لذت در این جوامع است ، به دلیل وجود تابوهایی اخلاقی ، بهره مندی از اشکالی زیر بنایی از لذت طبیعی را ناشایست می داند . نظام فرهنگی که دستیابی اعضایش به حوزه های طبیعی و ضروری از لذت طبیعی را منع می کند و ساختی اجتماعی که نوعی برخورداری اعضای جامعه را به شکلی نابرابر و تبعیض آمیز تنظیم می کند ، از زمره ی این مشکلات فرهنگی است .

شهر وندان جوامعی که راه لذت جویی را بر آنها بسته اند راه ساده تری را بر می گزینند و کمبود لذت های طبیعی را با پرداختن به لذت های دروغین و نه راستین جبران می کنند . مواد مخدر ، به ساده گی قابل تولید و توزیع هستند و منابع سرشار تجارت شان چنان کلان است که همواره گروهی سودجو برای بر عهده گرفتن این کار وجود خواهند داشت . دستیابی به لذت آن هم ساده است و نیاز به پیچیده گی های روان شناختی ، استعداد و قریحه ی خاص و حتی سواد و درک درست و حسابی هم ندارد . لذت دروغین از مجرایی جز پردازش اطلاعات و تولید معنا عمل می کنند و بنابر این از ابتدا نیازی به پیش شرط های معنایی و شناختی ندارند ، به همین دلیل هم معتاد شدن جامعه ای که از لذت های طبیعی محروم شده است ساده ترین و مرسوم ترین پاسخی است که معمولا بروز می کند .

مهم است که هنگام طرح این موضوع دچار عقده ی دایی جان ناپلئونی نشویم و کل رخ دادها را به عنوان نوعی توطئه ی بین المللی تلقی نکنیم . چرا که چنین برداشت ساده انگارانه ای به اندازه نادرست بودنش رایج است . جوامع انسانی پدیدارهایی بسیار پیچیده تر از آن هستند که بتوانند توسط فرد یا گروهی هدفمند و برنامه دار برای مدتی به این درازی مدیریت و هدایت شوند . الگوهای پیش رونده و منسجم از این دست ، همواره در شبکه ای بغرنج و متداخل و گاه متناقض از عوامل گوناگون و بازیگران بی شماری ریشه دارند که معمولا به شکلی ناآگاهانه و موضعی عمل می کنند و از بر هم افتادن اثرات رفتارهای شان الگوهایی مانند رشد روز افزون اعتیاد در جهان نتیجه می شود .

اعتیاد در سطح زیستی بقای آدمیان ، در سطح روان شناختی معنای ذهن ها و در سطح جامعه شناختی قدرت اجتماعی را مختل می کند .

اعتیاد را نباید امری متافیزیکی ، ویژه و خاص آدمی دانست . ویژه گی آن در این است که مهمترین جنبه ی هویت آدمی یعنی انتخاب را مختل می کند و به این ترتیب رفتارهایی تکراری و یکسان را در افرادی که تا پیش از اعتیاد منحصر به فرد و خاص بوده اند را ایجاب می کند . اعتیاد ، مرض انتخاب است . گذشته از این هیچ امر ویژه یا چشم گیری در موردش وجود ندارد . جوامع در جریان هزاران سال مبارزه با بقاء و به دنبال هزاران سال تجربه ی فقر لذت و بیماری آموخته اند تا بیماری های خویش را به شکلی توجیه کنند . اروپاییان قرن چهاردهم طاعون را ناشی از خشم خدا می دانستند و اندیش مندان شان در نیمه ی نخست قرن بیستم ، در زمانی که مردم کشورشان به قتل عام یکدیگر مشغول بودند ، جنگ را امری محتوم ناشی از تقدیر تاریخی یا حتی سازنده برای سرزنده گی جامعه می دانستند . امروز نیز جوامع انسانی بیان ها و تفسیرهای خاص خود را برای توجیه کردن و کنار آمدن با پدیده ی اعتیاد ابداع کرده اند . زمانی تیموتی لیری ادعا می کرد که مواد توهم زا یی مانند LSD به دلیل اثرشان بر دستگاه حسی ، قدرت مکاشفه و شهود را در افراد گسترش می دهد . فروید زمانی کوکائین را دارویی معجزه آمیز برای درمان تمام دردها و افزایش قدرت تحرک لیبیدو در سراسر بدن می دانست .

در اواخر قرن نوزدهم هنگامی که سرخ پوستان در نبرد با سپید پوستان شکست خوردند و گله های بوفالو و زمین های شان را از دست دادند ، به آیین پرستش پیوتل < ماده ای توهم زا > روی آوردند ، ویک قرن بعد ایرانیانی که از فشار جنگ و ناکامی اقتصادی به جان آمده بودند آرامش خود را در نسخه ای مدرن از این آیین < کتاب های کاستاندا > جست و جو کردند . هنوز هم هستند عارف نمایانی که مستی و شناوری در منگی ناشی از مخدرها را مقدمه ی رستگاری و رهایی از جهان مادی بدانند . اما شاید تمام این ها توجیهی برای تحمل پذیر کردن امری توجیه ناپذیر باشد .

اعتیاد بیماری خطرناکی است در سطح اجتماعی ، اختلالی در کارکرد دستگاه لذت ، شیوه ای برای جبران قحطی لذت ، ابزاری سیاسی در دست دولت مردان و شکلی از مرگ تدریجی که من ها را در قالب ماشین های مصرف بیشتر مسخ می کند . و این چیزی نیست جز قدرت تباه کننده و مرگبار اعتیاد که با کمک عوامل آشکار و پنهان مافیای قاچاق ، تبهکاران حرفه ای ، دولت های سلطه گر و حاکمیت های نابسامان گسترش می یابد .  

ایما کرمی

لمپنیسم ماندگار

Lumpenواژه لمپنیسم را که برگرفته از واژه آلمانی   است اول بار مارکس در تألیفات خود به کار برد. او بر مبنای همین واژه، اصطلاح لمپن- پرولتاریا Lumpen-Proltaria را ساخت تا وضعیت کارگران ژنده پوش را به تصویر بکشد. پس از مارکس بود که لمپنیسم به یکی از اصطلاحات رایج و صاحب تعریف در علوم سیاسی - اجتماعی تبدیل شد. به‌طوری‌که پس از آن فرهنگ‌نامه‌ای در حوزه علوم سیاسی‌- اجتماعی یافت نمی‌شود که به نحوی به بررسی تعریف و ماهیت این واژه نپرداخته باشد .
لوطی‌ها و قبل‌تر از آنها عیاران افرادی بودند که در ابتدا به قصد کمک به بینوایان با صاحبان قدرت در می‌افتادند و بی‌آنکه انگیزه سیاسی برای کسب قدرت داشته باشند سعی در حمایت از ضعفا و انتقال بخشی از اموال ثروتمندان و یا غارتگران به مستمندان داشتند. و عموما این کار را بدون تظاهر و پنهانی انجام می‌دادند. اما خود این افراد چهره‌های شاخصی داشتند با لباس و گویش و آرایش و رفتار‌های زیستی، معیشتی، زوج یابی و خانوادگی خاص خود که به‌تدریج برای آنها نوعی تشخص فرهنگی ایجاد می‌کرد. به‌تدریج که ساختار‌های اجتماعی، سیاسی و تولیدی تغییر کرد بخشی از لوطی‌ها و عیاران منزوی شدند و به خاطره‌ها پیوستند و برای عده‌ای یادآور دوران مردانگی و جوانمردی شدند و بخش دیگری که ماندند به سیاست کشیده شدند و به ابزار مناسبی برای اجرای پنهانی و غیر مستقیم قدرت‌های سیاسی تبدیل شدند. در ایران، ظهور شعبان‌بی‌مخ در قبل از انقلاب و ظهور باند‌های خود سر در بعد از انقلاب، و در آمریکا، ظهور کوکلوس کلان‌ها از نمونه‌های بارز لمپنیسم معاصراند. لمپنیسم حاوی یک تناقض‌درونی است.از یکسو فاقد هویت طبقاتی و حقوقی مشخص است اما از دیگر سو یک خرده فرهنگ است با ادعا و آرمان‌های ایدئولوژیک. نه می‌توان آن را در رژیم حقوقی - سیاسی به حساب آورد و نه می‌توان آن را نادیده گرفت. لمپنیسم از همین تناقض درونی خود سود جسته و همواره روی دست هر فرهنگی مانده است. به همین دلیل است که هر گاه لمپنیسم در نمود‌های جاری آن نقد می‌شود به یکباره خیل عظیمی از افراد جامعه که تحت تاثیر آن هستند واکنش نشان می‌دهند. برخی در پاسخ به این واکنش‌های جمعی، سکوت می‌کنند و برخی دیگر به تایید لمپنیسم می‌پردازند زیرا حوصله در افتادن با جمع را ندارند.
شبکه باور لمپنیسم بر انواعی از خطاهای معرفتی استوار است که یا رسما منجمداند ونقد ناپذیر، یا همواره به کمک عوامل غیر معرفتی از تیررس نقد فرار می‌کنند.
خطای پایه و آشکار لمپنیسم باور به گزاره «می‌دانم که می‌دانم» است. در این نوع باور همواره حق با لمپن است و دیگران که ادعای دانستن دارند و غیر از او می‌اندیشند بیمار تلقی می‌شوند. یکی از دلایل ضدیت بیمارگونه با مقوله روشنفکری  همین باور غلط است وبه همین دلیل لمپن‌ها همواره سربازان خوبی برای جزم گرایان ایدئولوژیک انگار و تئولوژیک اندیش بوده‌اند. لمپنیسم پست مدرن نیز در واکنش به این باور جزم‌گرای سنتی، باور خود را در فرم نسبیت اندیش آن به‌صورت «می‌دانم که نمی‌دانی» به کار می‌برد تا ضمن دچار شدن به پارادوکس شناختی، هر گونه امکان شناخت و معرفت را از دیگران سلب و حصول آن را قاطعانه امری غیر قطعی، شخصی،اختیاری، تاریخی و مجازی اعلام کند. لمپنیسم در هر دو شکل سنتی و پست مدرن آن، زمینه‌های ماندگاری لمپنیسم را همچنان فراخ و زمینه‌های عقلانیت را که بر باور نقدپذیر «می‌دانم که نمی‌دانم» استوار است محدود می‌کند. اگر لمپنیسم سنتی باور دارد که «حقیقت در جیب من است»، لمپن پست مدرن بر این باور است که حقیقت و معرفتی وجود ندارد و ما با حقیقت‌ها، عقل‌ها، معرفت‌ها و علم‌ها روبه‌روییم که آلبته آنها هم مجازی اند و تاریخی و نه واقعی و منطقی.
همانطور که آشفتگی طبقاتی رمز ماندگاری لمپن‌ها در وجه تاریخی و اجتماعی بود، آشفتگی منطقی، معنایی، مفهومی و معرفتی هم رمز ماندگاری لمپنیسم در وجه تئوریک است. بنابراین هویت لمپنیسم در ضدیت با روشنفکری معنا می‌یابد و بدون ضدیت با روشنفکری، لمپنیسم هم منطقا ماندگار نخواهد بود.

محسن خیمه دوز

به آرامی آغاز به مردن میکنی

 اگر سفر نکنی،
اگر کتابی نخوانی،
اگر به اصوات زندگی گوش ندهی،
اگر از خودت قدردانی نکنی.

به آرامی آغاز به مردن می‌کنی
زمانی که خودباوری را در خودت بکشی،
وقتی نگذاری دیگران به تو کمک کنند.

به آرامی آغاز به مردن می‌کنی
اگر برده‏ی عادات خود شوی،
اگر همیشه از یک راه تکراری بروی ...

اگر روزمرّگی را تغییر ندهی
اگر رنگ‏های متفاوت به تن نکنی،
یا اگر با افراد ناشناس صحبت نکنی.

تو به آرامی آغاز به مردن می‏کنی
اگر از شور و حرارت،
از احساسات سرکش،
و از چیزهایی که چشمانت را به درخشش وامی‌دارند،
و ضربان قلبت را تندتر می‌کنند،
دوری کنی . . .

تو به آرامی آغاز به مردن می‌کنی
اگر هنگامی که با شغلت،‌ یا عشقت شاد نیستی، آن را عوض نکنی،
اگر برای مطمئن در نامطمئن خطر نکنی،
اگر ورای رویاها نروی،
اگر به خودت اجازه ندهی
که حداقل یک بار در تمام زندگی‏ات
ورای مصلحت‌اندیشی بروی . . .

امروز زندگی را آغاز کن!
امروز مخاطره کن!
امروز کاری کن!
نگذار که به آرامی بمیری 

پابلو نرودا 

ترجمه : احمد شاملو 

بانویی که عاشق بود

 عشق مرا روحی تازه بخشیده

روحی متلاطم اگر چه برهنه

غوطه ور در تب و تاب پر التهاب وصل

بر لبانم لبخندی می درخشد راز آگین

که تنها تو معنایش را می دانی

و هیچ کس جز تو راز شبانگاهی مرا

کشف نکرده است ، هیچ کس جز تو

آنا اخماتووا بلند بالا و باریک ، پریده رنگ و شکیل ، با چشمانی گود رفته و محزون و چهره ای فکور فراموش نشدنی است ، عاشقانه های او بیش از هر شاعر زن اروپایی دیگری در کشورهای روسی زبان زیر لب زمزمه می شود . این تنها شعر های آخماتووا نیست که او را بدل به فراموش نشدنی ترین زن روسیه می کند ، زندگی عجیب و پیچیده اش ، زنی که همیشه تنها بود ، هر چند که هر لحظه عاشق ، زندگی پر از فراز و نشیب های عجیب و غریب او پر از غم های بزرگ و پر از لحظه هایی که به خاطر مرگ و شکنجه عزیزانش در شکنجه گاه های گولاک اش می ریخت و تنهاتر می شد . او در مصیبت بارترین روزهایی که تاریخ بشری طعم آن را چشیده زندگی کرد ، عاشق شد و در تنهایی مرد .

او زنی است که همیشه مردان بزرگی در کنارش زندگی کرده اند ، روزهایی که هیچ کس « مودیلیا نی » را در پاریس نمی شناخت ، او دلداده آنا اخماتووا بود ، برای آنا گل می خرید و از سر بی پولی آنا را به نشستن روی نیمکت های پارک دعوت می کرد ، اما او تنها مردی نبود که به زنی همچون آنا آخماتووا دل باخت . ماجرای دلدادگی آنا آخماتووا و آیزیا برلین بعدها آنقدر دردناک بود که بسیاری آن را به افسانه تشبیه می کردند . آیزیا برلین سری به روسیه زد و در یک دیدار اتفاقی رویاروی زنی قرار گرفت که دیگر هرگز از خیالخانه ذهن او بیرون نرفت . سالها بعد وقتی دیگر آنا موی سیاهی روی سرش باقی نمانده بود برای دریافت جایزه ای راهی لندن شد و در آنجا رویاروی برلین قرار گرفت ، آیزیا برلین در خاطراتش آن لحظه را چنین نقل می کند : « وقتی او را دیدم در مقابلش سر خم کردم و این کاری سنجیده بود چرا که بانوی شاعر چهره ای چونان شهبانوی تراژدی ها داشت ، آرام با سری زیبا و نجیب و سیمایی کم و بیش جدی که تجلی اندوهی عظیم بود.»

آنا هرگز مردان مهربانی در زندگی نداشت . شوهر اولش گومیلف به او وفادار نبود ، دومی شیلیکو بود و زمانی که آنا شعر می گفت می خواست آنا را دیگر نبیند ، زیرا که حضور زنی چنین قدرتمند او را می هراساند و یونین هم که مورخ و استاد دانشگاه بود مردی سلطه جو بود و مدام می خواست اقتدار مرد خانه را به رخ همسر رنج دیده اش بکشد و آنا با صدایی محزون می گفت :

« بی بال و پر و رام  / در خانه ات می زیم . »

زندگی آنا آخماتووا نمونه کاملی از زندگی در دورانی است که نویسندگان و شاعران به خاطر نوشته ها یشان تیرباران یا به اردوگاه های اجباری فرستاده می شدند . او با غم و تنهایی و غرور زندگی کرد . آنا اخماتووا معتقد بود شعر واسطه بیان حقایق تلخ نیز هست و همین حقایق تلخ سبب شدند تا در سال های 1923 تا 1940 انتشار شعرهای او ممنوع و خودش هم از شورای نویسندگان شوروی اخراج شود . زندگی او پراست از حوادث روزگاری که هر لحظه اش بعدها دستمایه یک رمان قطور بود .  

سرگذشت آنا اخماتووا 

امیلی امرایی

عشق

گاه چون ماری در دل می خزد

و زهر خود را آرام آرام در آن می ریزد

گاه یک روز تمام چون کبوتری

بر هره پنجره ات کز می کند

و خرده نان می چیند

گاه از درون گلی خواب آلود بیرون می جهد

و چون یخ نمی بر گلبرگ آن می درخشد

و گاه حیله گرانه تو را

از هر آنچه شاد است و آرام

دور می کند

گاه در آرشه ویولونی می نشیند  

ودر نغمه غمگین آن هق هق می کند .

 و گاه زمانیکه حتی نمی خواهی باورش کنی

در لبخند یک نفر جا خوش می کند 

آنا اخماتووا 

برگردان : احمد پوری 

جهان را به افسوس نوشته اند

آخرین شاه دو تن را داشت که از زمان طفولیت در کنارش بودند . یکی سلیمان خان بهبودی بود که تا بود و در کار بود در روابط دربار با روحانیت و با توده مردم محلات هیچ خدشه ای نبود . سلیم النفسی مردی که اول کار منشی شخصی رضا شاه بود و بعد هم مشاور پسر او شد . تشریفات هیچ نمی دانست و درویش مسلک بود . دومی فتح الله آتابای که از ایلات شمال آمده و آبا و اجدادش با اسب سروکار داشتند . به ظاهر رئیس بیوتات و میرآخور بود اما شاه آخرین از جوانی فقط از دست وی غذا می گرفت . این دو تن هیچ تظاهر نداشتند و کس از آنان بد ندیده است .

فتح الله آتابای نقل می کرد به روزگاری هنگام اسب سواری در دشت های غرب و جنوب تهران ، به یک گاری بر می خورد که مردی با عبا پشت آن نشسته و گاریچی دارد در جاده خاکی می راند . از کنار گاری که رد می شود صدایی می شنود ، نگاه می کند دکتر مصدق بوده که از قلعه تبعیدگاه خود در احمدآباد خارج شده و به سمتی می رود ، عبایی بر دوش و عصایی زیر چانه . آتابای چنان نبود که از عتاب ساواک بترسد ، لگام اسب را می کشد و سلامی به سابقه آشنایی های دور .

دکتر مصدق بعد از تواضعی که عادتش بود ، می گوید می بینی فتح الله خان چه جایگاه بلندی دارم ، کدخدای قلعه یی هستم که جز من و چهار تن در آن نیستند و حالا جعبه شیرینی گرفته ام و برای خوش باش هم دندان خودم ، کدخدای همسایه می روم که نوه اش را داماد کرده است . آتابای می گفت بعد چندی وقتی گفتم امری ندارید ، گفت سلامی برسان ، کدخدا خواستی ندارد . بعد پشیمان شد و گفت آفتابم بر لب بام است ، از من به او بگو ، از قوام نجات آذربایجان می ماند و از مصدق اینکه خواست نفت مال ملت باشد و نگذاشتند ، گاهی فکر کن از تو چه می ماند ، کاری بکن . . . 

مسعود بهنود

ای بخارا شاد باش و دیر زی . . .

بعد از ظهر پنجشنبه 17 اردیبهشت مجله بخارا میزبان دکتر انور خامه یی روزنامه نگار و فعال سیاسی بود . دکتر انور خامه ای از اعضای گروه 53 نفر است که در سال 1316 همراه با دیگر اعضای گروه بازداشت و محاکمه می شود . وی سردبیر روزنامه ارگان حزب توده نیز بوده و البته به دلیل اعتراض به سیاستهای کمیته مرکزی حزب توده در سال 1326 به همراه خلیل ملکی ، جلال آل احمد ، فریدون توللی و ... از حزب توده انشعاب می کند . انور خامه ای در بخشی از سخنان شیرین و شنیدنی اش به موضوعی اشاره کرد که فکر می کنم بسیار جای اندیشیدن دارد . وی درباره سفر خود به پاریس از طرف حزب توده و سپس شرکت در کنگره بین المللی جوانان در پراگ به عنوان نماینده دانشجویان ایرانی سخن می گفت و اینکه در راه بازگشت به ایران اقامتی هم در مسکو داشته و با لاهوتی ملاقات می کند . انور خامه ای می گفت ، هنگامی که به مسکو رسیدم به دنبال کتابی از لنین بودم که البته هر جا را گشتم کتاب را نیافتم و در دیدار با لاهوتی این موضوع را با او هم در میان گذاشتم . لاهوتی یواش در گوش من گفت : اشتباه نکنی ، اینجا بهشت نیست ! سخنی که اگر به گوش کسی می رسید می توانست موجبات دردسر لاهوتی را فراهم کند . جالب اینکه انورخامه یی می گفت افسوس می خورد از اینکه این موضوع و سخن لاهوتی را ، هیچ گاه با خلیل ملکی و جلال آل احمد در میان نگذاشته است .  

محمد صادقی

آیا حقیقت مهم است ؟

علم سرشار از زیبایی، توانایی و عظمتی است که می‌تواند رضایت خاطری روحانی و همچنین واقعی را فراهم کند. اما خرافه و شبه علم در مسیری پیش می‌رود که با ارائه پاسخ‌هایی ساده، گاهی به طور تصادفی باعث برانگیختن حیرتی همراه با ترس در وجودمان می‌شود، و ارزش آزمایش را در نظرمان حقیر می‌دارد.
«آیا اهمیت می‌دهیم که حقیقت چیست؟ آیا اهمیت دارد؟
... آنجا که جهل مایه خوشبختی است، خردمند بودن نابخردی است.»  

آیا به راستی همینطور است که تامس گری در این شعرش می‌گوید؟ ادموند وی تیل در کتاب سال 1950 اش با عنوان «چرخش فصل‌ها» این مساله غامض را بهتر درک کرده است:
«اخلاقا به این بدی است که بپذیرید، مادامی که چیزی احساس خوبی در شما ایجاد می‌کند، درستی و نادرستی آن مهم نباشد، درست به همان بدی که تا وقتی که پول داشته باشید، چگونگی به دست آوردنش مهم نباشد.»
برای مثال کشف بی‌کفایتی و فساد دولت، موضوعی دلسرد کننده است؛ اما آیا بی‌خبری از آن بهتر است؟ جهل به نفع چه کسی تمام می‌شود؟ اگر در وجود ما انسان‌ها، آن طور که گفته می‌شود، گرایش‌های موروثی در جهت کینه ورزی با بیگانگان نهفته است، آیا خودشناسی تنها راه حل آن نیست؟ تا دیرزمانی که باور کنیم ستاره‌ها به خاطر ما طلوع و غروب می‌کنند، که ما دلیل وجود جهان هستیم، آیا علم به خالی شدن باد نخوت مان کمکی می‌کند؟
فردریش نیچه در کتاب «تبارشناسی اخلاق»، بسان بسیاری از پیشینیان و پسینیانش «روند ناگسسته خود خوار شماری انسان» ناشی از انقلاب علمی است را تقبیح می‌کند. نیچه زوال «باور انسان در مرتبه‌اش، یکتایی‌اش، بی جایگزین بودنش در وجود» را به سوگ می‌نشیند. در نظر من، درک جهان آنطور که به راستی است، بسیار گواراتر است تا سماجت در هذیان، هر چند که خشنود کننده و دلگرم کننده باشد. کدام نگرش برای بقای درازمدت ما مناسب تر است؟ کدام یک به ما تسلط بیشتری بر آینده مان خواهد داد؟ و اگر در این فرآیند کمی از اعتماد به نفس ساده لوحانه‌مان کاسته شود، آیا انصافا چنین زوالی است؟ آیا نباید به این (فرآیند) به عنوان یک تجربه بالنده و هویت‌‌ساز، خوش آمد، گفت؟
کشف این حقیقت که جهان 8 تا 15 میلیارد سال سن دارد نه 6 تا 12 هزار سال، شیوه ارج نهادن ما به وسعت و شکوه آن را بهبود می‌دهد؛ پذیرش این اندیشه که ما از ترکیب ویژه‌ای از آرایش اتم‌ها هستیم، دست کم باعث می‌شود به اتم‌ها بیشتر احترام بگذاریم؛ کشف این مساله – که چندان دور از ذهن هم نیست - که سیاره ما یکی از میلیاردها دنیای دیگر در کهکشان راه شیری و کهکشان ما یکی از میلیاردها کهکشان دیگر است، پهنه امکانپذیری را به شکلی شکوهمندانه گسترش خواهد داد.
 

کارل ساگان

امید

برویم ، سکوت ساکن ساکت سرد سبز سرو را شعر باشیم 

برویم خوبی باشیم و خنده 

برویم ، برویم ، برویم 

ایستا 

استوار 

بی هراس 

آنجا که قیر شب محتاج و تشنه ی نور است 

                                  اعلام بهار کنیـــم .

معاصر بودن

از نظر عاطفه و خیال و احساسات نود و پنج درصد مردم میهن من در فاصله ی قرنهای هفتم تا یازدهم هجری متوقف مانده اند . به همین شیوه عاطفه می ورزند و خیال می بافند و ندبه می کنند و بالاترین اعتراض شان بازگشت است ! نوستالژی گذشته است و عصیانشان ، خیامی و اغتنام دم ، ... دورترین برد تفکرشان ، در پروازی خسته و کوتاه و در حقیقت ارسطویی و تا پیش پا و گاه پشت سرشان است . ما در زیر سرپوش گنبدی پوک و بزرگ ، و البته با پژواک ها و نقش نگارهایی در هم و مرموز و سرگرم کننده ، محبوس مانده ایم و از بیرون این فلک کوچک بی خبریم و آنچنان مجذوب پژواک صداهای کهن و نقش و نگارهای مرموز شده ایم که آنها را صدا و تصویر خود می پنداریم و در سرگیجه ای ابدی ، سماعی مکرر و مکروه را بیهوده پای می کوبیم و گمان می کنیم سر مستیم !

هنوز صداهای بیرون از سرپوش پوک با سقف مرصع به گوش نود و پنج درصد مردم ما غریب و گوشخراش و بیگانه می آید .

معاصر بودن ، یعنی از زیر آن سرپوش شوم و نامیمون بیرون آمدن . یعنی رها شدن از شبکه آن ارکستر سر گیجه و نوحه و زاری زیر سرپوش . یعنی آشنا شدن با صداها ، و تصویرها و نام های بیرون از سرپوش پوک  . یعنی نام های جدید و برازنده این جهان به اشیاء بخشیدن . ساقه ها ، برگها ، چهره ها و رفتارها باید بر متن وافعی خود ، بر امروز ( یا فردا ) و نه دیروز ترسیم و تصویر شوند .

 منوچهر آتشی